اکوسيستم آزربایجان در حال تخريب - گزارش روزنامه ابتکار

اورمو ایشچیلری :روزنامه ابتکار: فعاليت معدن‌كاران و شركت‌هاي معدني در تكاب، چند سال اخير به حدي افزايش داشته كه در هفته منابع طبيعي و درخت‌كاري، زنگ خطر نابودي منابع طبيعي در اين شهرستان به صدا درآمده‌است.
به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران، بهره‌برداران معادن سنگ‌هاي ساختماني و تزئيني، شن و ماسه و خاك بدون توجه به شرايط طبيعي و اكوسيستم منطقه به فعاليت گسترده خود و بهره‌برداري بيش از حد و بي‌رويه از معادن ادامه مي‌دهند و همين عامل، تخريب گسترده منابع طبيعي و طبيعت بكر تكاب را به دنبال دارد. در بسياري از مناطق كه از اهميت فوق‌العاده طبيعي و زيست‌محيطي برخوردار بوده و حتي قابليت گردشگري دارند، اين عامل لطمات جبران‌ناپذيري بر جاي گذاشته‌است.
يكي از فعالان محيط زيست و دوستداران طبيعت با اشاره به افزايش سطح تخريب گسترده منابع طبيعي تكاب توسط بهره‌برداران

معادن گفت: مسموم شدن آب‌هاي سطحي و زيرزميني، از بين رفتن اكوسيستم طبيعي منطقه، تخريب مراتع و مزارع، تهديد جدي چشمه‌سار‌ها و آب‌هاي زيرزميني، از بين رفتن شرايط زيست‌محيطي براي ساكنان منطقه، به خطر افتادن زندگي جانوري و گياهي به ويژه گياهان دارويي و صدها مورد ديگر كه بر بخش كشاورزي و دامپروري منطقه اثرات منفي گذاشته، از پيامد‌هاي فعاليت بي‌حد اين معادن به شمار مي‌رود.
مهدي آقاخاني افزود: با وجود آنكه مجموعه‌هاي تاريخي و چشم‌انداز‌هاي زيبا، بخش قابل توجهي از پتانسيل‌هاي عظيم و حياتي در توسعه تكاب بوده اما اكنون به فراموشي سپرده شده و اين شهرستان تنها با مظاهر ويراني و آلودگي ناشي از فعاليت معادن طلا و سنگ شناخته مي‌شود. وي با اعتقاد به اينكه فعاليت معادن در بهبود وضعيت معيشتي مردم كوچكترين نقشي نداشته، تاكيد كرد: فعاليت شركت‌هاي معدني با وجود تخريب مزارع و مراتع و امكانات زيست‌محيطي منطقه به بهانه استخراج معادن، شايد براي مدت كوتاهي در امر اشتغال‌زايي موثر واقع شود اما پتانسيل‌هاي دامداري، كشاورزي، گردشگري و منابع غني طبيعي تكاب را در درازمدت مي‌تواند به ويرانه تبديل كند. وي ادامه داد: تكاب با داشتن آب و هواي كوهستاني و صد‌ها چشمه آب قابل شرب و مراتع متراكم و فراوان مي‌تواند علاوه بر ايجاد اشتغال و شكوفايي در منطقه، در توسعه صادرات دامي و كشاورزي نقش ارزنده‌اي داشته باشد.
رئيس اداره منابع طبيعي و آبخيزداري تكاب نيز گفت: بهره برداري غيراصولي از معادن، عامل اصلي تخريب گسترده منابع طبيعي به شمار مي‌رود و در صورتي كه بهره‌برداران مقررات و اصول اصلي بهره‌برداري را رعايت كنند، سطح تخريب منابع طبيعي و ملي بسيار كاهش پيدا مي‌كند. علي زماني با اشاره به بي‌توجهي معدن‌كاران به هشدار نهادهاي ذيربط براي جلوگيري از بهره‌برداري بيش از حد معادن سنگ تاكيد كرد: معدن‌كاران بايد در محدوده «سينه‌كاري» كه داراي مجوز بهره برداري است، فعاليت كنند. وي بر برخورد جدي با آن دسته از شركت‌هاي معدني كه خارج از محدوده سينه‌كار بهره برداري كنند، هشدار داد و گفت: اين شركت‌ها بايد براي افزايش سطح بهره‌برداري از معادن و دريافت مجوز سينه‌كار جديد به ادارات منابع طبيعي و صنايع و معادن مراجعه كنند، در غير اين صورت به دليل بهره‌برداري بيش از اندازه و تخريب منابع طبيعي، فعاليت آنان غيرقانوني خواهد بود. وي اظهار داشت: تكاب يكي از مناطق مهم آذربايجان غربي به لحاظ برخورداري از استعدادهاي معدني بوده كه نحوه بهره‌برداري از آنها نيازمند توجه جدي به سلامت منابع طبيعي و حفظ ذخاير معدني، گياهي و جنگلي است. زماني با اشاره به فعاليت گسترده معدني در 55 نقطه از توابع تكاب در زمان حاضر افزود: امسال بيش از 300 مورد درخواست بهره‌برداري از معادن به اداره منابع طبيعي ارسال شد.
يك شهروند تكابي هم گفت: فعاليت بي‌رويه براي بهره‌برداري از معادن، چهره اين منطقه تاريخي و توريستي را به معادن سنگ‌هاي تزييني روباز مبدل كرده كه علاوه بر تخريب محيط زيست و اكوسيستم طبيعي منطقه و چشم‌انداز‌هاي طبيعي، حيات ساكنان آن را هم با چالشي خطرناك مواجه ساخته‌است. احمد سيد پور خاطرنشان كرد: انفجار‌هاي مهيب، غرش بولدوزر و لودر و چكش‌هاي ضربه‌زن، سلب آسايش و امنيت روحي و رواني همراه با آلودگي صوتي و گرد و خاك متصاعد شده از تخريب و ايجاد آلودگي‌هاي حاد تنفسي ناشي از فعاليت معادن، زندگي اهالي روستاهاي منطقه با بيش از سه هزار نفر سكنه را با خطر جدي مواجه كرده‌است. وي تصريح كرد: مواد حاصل از برش سنگ‌هاي معدني حاوي مقدار زيادي نمك و آهك است كه با بارش برف و باران وارد چرخه آب مي‌شود كه نتيجه آن بالارفتن آهك و نمك و ديگر مواد معدني مضر در آب و در طولاني‌مدت، موجب شور شدن و غيرقابل شرب شدن آب چشمه سار‌ها خواهد شد. روزانه بيش از 50 دستگاه كاميون افزون بر سه هزار تن سنگ استخراج شده از معادن تكاب را به مقصد شهرهاي صنعتي بارگيري مي‌كنند.
يكي از روستاييان با ابراز تاسف از بي‌توجهي معدن‌كاران به طبيعت تكاب گفت: تكاب با داشتن مجموعه تاريخي «تخت سليمان» به عنوان چهارمين اثر تاريخي ثبت شده در فهرست يونسكو، غار كرفتو، چملي گل، منطقه معروف به چهارباغ در يلقون آغاج، زندان برنجه و دژساري قورخان يكي از مناطق توريستي كشور بوده و به لحاظ داشتن چشم‌انداز‌هاي طبيعي فراوان، يكي از مناطق مستعد براي سرمايه‌گذاري‌هاي گردشگران به حساب مي‌آيد. عبدالله عباسي افزود: وجود صد‌ها چشمه آب شيرين قابل شرب و مراتع متراكم، مي‌تواند براي تامين نياز‌هاي دامي و كشاورزي كشور، توسعه دامپروري و كشاورزي مكانيزه و اشتغال‌زايي، نقش حياتي ايفا كند. وي اضافه كرد: اين منطقه از چنان طبيعت بكر و متعددي براي رويش انواع بسيار كمياب گل و گياه برخوردار بوده كه نتيجه آن توسعه زنبورداري و اشتغال‌زايي براي جوانان شده‌است. عباسي خاطرنشان كرد: سالانه بيش از 150 تن عسل در اين منطقه توليد شده و اين ميزان در صورت مساعد بودن شرايط جوي، به بيش از 300 تن در سال افزايش مي‌يابد. منطقه تاريخي طويله داغي، محصور به روستا‌هاي بخش تخت سليمان، روستاهاي احمدآباد، قره بلاغ، بابانظر، فاقلو و بقعه ايوب انصار در دورباش، قله‌هاي ازناو، قره‌خان و سنگر عابد‌خان واقع در روستاي يولقون آغاج كه زيستگاه خرس قهوه‌اي، گرگ‌ها و مار‌‌هاي زنده‌زاي زرد، كه نسل آنها در حال انقراض بوده و منطقه موسوم به قيرخ بولاغ كه آب روستاي يلقون آغاج از آنجا تامين مي‌شود، از مهمترين مناطق تخريب شده تكاب توسط شركت‌هاي معدني است.منطقه زيارتي سارباباي مقدس در روستاي اغولبيك و تمام قله‌هاي رشته‌كوه‌‌هاي روستاهاي چهارطاق، چيچكلو، ساري‌جالو، بدرلو، همپا (باخاچاق) و قوشخانه (‌داشلي گوزه) كه زيستگاه گونه‌هاي نادر جانوري نظير انواع كبك، قوچ وحشي، گربه وحشي و خرس هستند، در معرض تخريب جدي قرار دارند.بخش‌هاي اعظمي از قلل مختلف روستاي قينرجه به‌ويژه منطقه جهاني و تاريخي «بلقيس» تا روستاي اميرآباد، قراول خانه، بابانظر، تخت سليمان كه علاوه بر تاريخي بودن در فصول مختلف سال هزاران كوهنورد و توريست به اين منطقه مسافرت مي‌كنند، نيز دچار لطمات جبران‌ناپذيري از ناحيه معدن‌كاران شده‌است.
لازم است با صادر نكردن مجوز بهره‌برداري و استخراج معادن و همچنين نظارت بر ده‌ها معدني كه در زمان حاضر بدون هيچ‌گونه محدوديتي در حال نابودي منطقه هستند و مشخص كردن محدوده مورد استفاده آنان، گام‌هاي موثرتري براي حفظ منابع طبيعي تكاب برداشت.